Προκειμένου να προχωρήσουν τα σχέδια εξόρυξης ορυκτών καυσίμων στη χώρα μας, ξεκίνησαν στα τέλη Οκτώβρη σεισμικές έρευνες στις θαλασσές μας.

Δύο ερευνητικά σκάφη, το Sanco Swift και Ramform Hyperion ανέλαβαν τη διενέργεια των ερευνών στα ‘οικόπεδα’ της Κρήτης και του Ιονίου, αντίστοιχα. Τα σκάφη αυτά διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό για να δημιουργήσουν τρισδιάστατες εικόνες κοιτασμάτων. Αυτό απαιτεί τη χρήση πολύ ισχυρού ηχοβολισμού για να διαπεράσουν τον φλοιό της γης και μάλιστα με εντατικό ρυθμό, ανά 10 περίπου δευτερόλεπτα, καθόλη τη διάρκεια της μέρας, επτά ημέρες την εβδομάδα, για ολοκληρους μήνες!

Τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι αδιάκοποι ηχοβολισμοί στους θαλάσσιους οργανισμούς που ζουν εδώ, χιλιάδες χρόνια τώρα; Αρκεί να αναλογιστούμε ότι ο ήχος είναι απαραίτητος για τη θρέψη, την πλοήγηση, την επικοινωνία και την κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Είναι δηλαδή ζωτικής σημασίας αίσθηση για την επιβίωση της θαλάσσιας ζωής.

Εν κρυπτώ

Την έναρξη των σεισμικών ερευνών στα δυτικά της Κρήτης αποκάλυψαν οργανώσεις των πολιτών από τις 25 Οκτωβρίου, αρκετές ημέρες πριν την έκδοση των σχετικών Navtex και πριν την επίσημη ανακοίνωση του πρωθυπουργού σχετικά με το θέμα. Εώς τότε τα τοπικά λιμεναρχεία δήλωναν άγνοια, ενώ η ίδια η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΥΕΥΕΠ) απαξίωσε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας επ’ αυτού.

ΣτΕ

Οι πολύ σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις των σεισμικών ερευνών στα θαλάσσια θηλαστικά, τους πληθυσμούς τους στις θάλασσές μας και στο συνολικό θαλάσσιο οικοσύστημα, ήταν ένας απ´τους λόγους για τους οποίους τρεις περιβαλλοντικές οργανώσεις (WWF, Greenpeace και το ινστιτούτο κητολογικών ερευνών «Πέλαγος») προσέφυγαν το 2019 στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Αίτημα τους ήταν ακύρωση της απόφασης με την οποία εγκρίθηκε η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για το πρόγραμμα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Κρήτη. Η υπόθεση, μετά από πολλές αναβολές, εκδικάστηκε τελικά στις 2 Νοεμβρίου 2022. Οι σεισμικές έρευνες στη δυτική Κρήτη βέβαια είχαν ξεκίνησαν κανονικά, χωρίς να αναμένεται η απόφαση του ΣτΕ, παρόλο που εως τότε θεωρούνταν η αιτία καθυστέρησης στα χρονοδιαγράμματα των εταιριών. Η απόφαση 2462/2022 έγινε γνωστή στις 21 Δεκέμβρη, με την οποία το ΣτΕ έκρινε νόμιμη την Υπουργική Απόφαση για την περιβαλλοντική έγκριση του προγράμματος. Σύμφωνα με την τελευταία παράγραφο της απόφασης του ΣτΕ : “Σε κάθε περίπτωση, όπως προβλέπεται στην προσβαλλόμενη πράξη, η Μονάδα Περιβάλλοντος είναι “διακριτή” και “ανεξάρτητη¨ από άλλες μονάδες του οργανογράμματος [του φορέα στον οποίο παραχωρείται το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων] που προσανατολίζονται σε καθήκοντα τεχνικού ή οικονομικού χαρακτήρα”, στελεχώνεται με επαρκές προσωπικό ειδικής κατάρτισης και διεξάγει την παρακολούθηση στον τόπο εκτέλεσης των εργασιών και στα λοιπά σημεία όπου επιβάλλεται η παρακολούθηση περιβαλλοντικών παραμέτρων, κατά τρόπον ώστε να μην δημειουργείται αμφιβολία ως προς τη δυνατότητα ανεξάρτητης και αποτελεσματικής, εκ μέρους των μελών της, παρακολούθησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του προγράμματος. Κατά συνέπεια, όλοι οι περί του αντιθέτου λόγοι είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι.”

Οι περιβαλλοντικοί όροι δεν τηρούνται

Με την περιβαλλοντική έγκριση των προγράμματων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές του Ιονίου και της Κρήτης, τέθηκαν και συγκεκριμένοι όροι, περιορισμοί και κατευθύνσεις που την συνοδεύουν. Απ’ότι φαίνεται όμως, δεν τηρούνται!

Ο ισχυρισμός του ΣτΕ περί “διακριτής” και “ανεξάρτητης” Μονάδας Περιβάλλοντος αναιρέθηκε λίγες μέρες αργότερα απ´την ίδια την ΕΔΕΥΕΠ, καθώς αναγκάστηκε να παραδεχτεί πως η περιβόητη Μονάδα Περιβάλλοντος που θα ελέγχει τις εργασίες της Exxon Mobil, συγκροτήθηκε αποκλειστικά με στελέχη της Exxon Mobil! Υποτίθεται ότι αυτή η μονάδα θα αποτελούσε και τον «σύνδεσμο επί όλων των περιβαλλοντικών θεμάτων με τις τοπικές κοινωνίες, με τα σχετικά με τους υδρογονάνθρακες και το περιβάλλον παρατηρητήρια και με τις αρμόδιες υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης». Βέβαια τα «Περιφερειακά Παρατηρητήρια για το Περιβάλλον και την Ασφάλεια της Έρευνας και της Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων» δεν έχουν σχηματιστεί ακόμα!

Όσον αφορά τα μέτρα του περίφημου Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης που υποτίθεται ότι διασφαλίζει την προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών, είναι μάλλον έκθεση ιδεών. Καταρχήν ο ισχυρισμός ότι ο πληθυσμός των κητωδών στην Ελληνική Τάφρο κατά τους χειμερινούς μήνες είναι μικρός είναι αβάσιμος. Αναιρείται από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής της ACCOBAMS, Simone Panigada αλλά και από έρευνα πεδίου που έγινε τον περσινό χειμώνα από την Greenpeace έδειξε ότι η παρουσία τους ήταν σημαντική. Έπειτα, όταν όπως τώρα γίνονται μαζικά σεισμικές εκρήξεις σε ένα τεράστιο και ευαίσθητο τμήμα της Ελληνικής Τάφρου, δεν υπάρχει πουθενά ασφαλές καταφύγιο για τα κητώδη. Δεν έχει ληφθεί επίσης πουθενά υπόψη η καταστροφή που γίνεται στους πληθυσμούς των μεσοπελαγικών καλαμαριών που αποτελούν την κύρια τροφή για αρκετά από τα κητώδη. Οι ελάχιστοι στον αριθμό (3-4) ειδικοί παρατηρητές πάνω στα πλοία, μάθαμε ότι μισθώνονται από την ίδια την εταιρεία και ότι δεν υπάρχει κανένας ανεξάρτητος ελεγκτικός μηχανισμός για το αν κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Ποιος άραγε πληρώνει ;

Οι σεισμικές έρευνες , σύμφωνα με τις συμβάσεις που έχουν υπογραφεί, διενεργούνται από τον μισθωτή. Η διενέργεια τους απαιτεί τεράστιο οικονομικό κεφάλαιο, το οποίο θα έρχονταν στη χώρα από διεθνείς επενδυτές. Ωστόσο, από δημοσιεύματα στον Τύπο πληροφορούμαστε ότι το υπέρογκο κόστος των ερευνών το έχει αναλάβει τελικά η ΕΔΕΥΕΠ -για τα οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης- και όχι η ExxonMobil όπως θα έπρεπε. Τα δημοσιεύματα αυτά δεν έχουν διαψευστεί εως σήμερα, ενώ και η εταιρεία PGS που διεξάγει τις ηχοβολιστικές διασκοπήσεις δεν αποκαλύπτει τα ονόματα των πελατών που της έχουν αναθέσει τις έρευνες στη χώρα μας.